Voeding is voor iedereen van essentieel belang. Vooral een gezond en evenwichtig dieet is goed voor de gezondheid, dus ook voor jou. Over de effecten van voeding bij reumatische aandoeningen is er weinig bekend, er is ook geen speciaal dieet dat gevolgd kan worden. Wel zijn er een paar aandachtspunten over reuma en voeding die invloed kunnen hebben.
Reuma en voeding
Als eerste is het belangrijk om gezond en gevarieerd te eten.
Met name voldoende eiwitten, vitaminen en calcium is voor reuma en voeding belangrijk. Groente en fruit hebben daarnaast ook een ontstekingsremmende werking. Neem iedere dag minimaal 250 gram groente en twee stukken fruit. Onverzadigde vetten zouden de ontstekingspijnen wat kunnen verminderen zodat de behoefte aan pijnstillende en ontstekingsremmende medicatie wat kan verminderen. Kies producten die (meervoudig) onverzadigd vet bevatten. Voorbeelden hiervan zijn plantaardige oliën en noten. Probeer het gebruik van verzadigd vet te beperken.
Bij een niet-behandelde of een pas behandelde jichtpatiënt is een beperking van voedingsstoffen die rijk zijn aan purine (de voorkoper van urinezuur) te vermijden. Bij reuma, zoals artrose zijn planten zoals brandnetel, moerasspirea en wilg traditioneel veel gebruikt. Er zijn aanwijzingen dat oraal of uitwendig gebruik van brandnetelbladextract de pijn bij patiënten met artrose kan verbeteren. Regelmatig gebruik van kurkuma geeft verbetering van ochtendstijfheid, loopafstand en zwelling van de gewrichten. Kurkuma heeft een duidelijk ontstekingsremmend effect bij postoperatieve patiënten. Interessant is dat kurkuma als goedkope, smakelijke en veilige specerij dagelijks in de voeding kan worden gebruikt.
Reuma en vlees en vis
Worst en vet vlees worden afgeraden, met name varkensvlees en rood vlees bij reuma en voeding vermijden. Dit kan negatieve effecten hebben op de reumatische aandoening door het zuurgehalte. Ook zuivelproducten, suiker, koffie en alcohol worden afgeraden. Je kan het vervangen door basis voedingsmiddelen zoals groente, fruit (niet te rijp vanwege de suikers), aardappels, zaden (in kleine hoeveelheden) en tarwegras.
Goed alternatief is om te kiezen voor plantaardige opties zoals biologische groenten en peulvruchten.
Omega 3 vetzuren verminderen het risico op hart- en vaatziekten. Ontstekingen door reuma kunnen er niet door verminderen. Je hebt de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van deze vetzuren nodig, omdat dat goed is voor jouw hart en bloedvaten. Plantaardige bronnen van omega 3-vetzuren (linoleenzuur) zijn algenolie, lijnzaadolie, koolzaadolie, walnoten(olie), sojaolie, lijnzaad, chiazaad en hennepzaad. Omega-3 vetzuren zitten ook in vette vis zoals makreel, haring, sardientjes en zalm. Omega 6 wordt afgeraden, dit kan ontstekingen veroorzaken. Dit is bij onder meer fibromyalgie belangrijk.
Dierlijke voedingsmiddelen zoals ansjovis, haring, lamsvlees, orgaanvlees (kippenlever) en roodvlees bevatten veel purine (> 150 gram purine per 100 gram) en blijken vaker tot een jichtaanval te zorgen. Vermijd deze producten dus zoveel mogelijk. Volkoren producten, tarwekiemen, sojabonen, sojameel bevatten ook purine, maar niet zoveel. Dus let ook op met deze producten.
De do’s en don’ts op een rijtje:
- Do: drink voldoende water.
- Do: kruidenthee maken van gedroogde brandnetel. Het is ook goed om twee keer per dag een kopje verse brandnetel als sap of soep te nemen.
- Do: heb je overgewicht? Dan is het belangrijk om te zorgen voor gewichtsverlies. Door af te vallen, heb je minder belasting op de gewrichten. Plan een foodcoaching als je advies wilt over afvallen.
- Do: voldoende omega 3 vetzuren.
- Don’t – vermijden bij reuma en voeding: eet geen tot weinig worst en vet- en roodvlees.
- Don’t: drink geen tot weinig alcohol. Dit wordt vooral aangeraden bij jicht.
Vitamines en mineralen voor reuma
Vitamine A en B hebben mensen met reuma vaak te kort. Bij actieve reumatoïde artritis (RA) is de behoefte aan vitamine A, B en D verhoogd. Vitamine D is belangrijk voor gezonde botten en spieren. Daarnaast heeft vitamine D mogelijk een ontstekingsremmende werking bij ontstekingsreuma en misschien ook bij artrose. Bij vrouwen tussen de 50-70 jaar is dit met name belangrijk. Zij hebben vaak extra vitamine D nodig. Zij krijgen het advies om dagelijks extra 10 microgram vitamine D te gebruiken. Voor mensen met osteoporose geldt het advies om dagelijks 20 microgram vitamine D in te nemen. Kalk en vitamine D krijg je vaak extra voorgeschreven bij osteoporose. Wie langere tijd prednison slikt als medicijn tegen reuma, heeft meer kans op botontkalking. Dan kan het handig zijn om kalktabletten en vitamine D te slikken. Deze pillen krijg je op doktersrecept.
Foliumzuur (vitamine B11) moet je meer binnen krijgen als je methotrexaat gebruikt. Door dit medicijn is namelijk de behoefte aan foliumzuur verhoogd. Er is vaak een te kort aan mangaan en zink. Dit komt met name voor bij RA maar ook bij groeipijn bij kinderen, gewrichtspijn en rugpijn. Mangaan zit in groene bladgroenten, volkorenproducten en walnoten. Zink komt voor in oesters (heel rijk aan zink), peulvruchten, pompoenpitten en volkorenproducten. Zorg dat je voldoende calcium binnenkrijgt, oftewel kalkrijke voeding. Dit is van belang om sterkte botten op te bouwen in de groei en later voor vertraging van botafbraak.
Glucosamine kan als een milde pijnstiller werken bij milde artrose van de knie. Glucosamine is een eiwit dat voorkomt in kraakbeen, bindweefsel en in de vloeistof in jouw gewrichten. Het is dus een stof die al in het lichaam zit. Het lichaam maakt zelf glucosamine aan. Maar als je ouder wordt, gaat dit vaak minder goed. Glucosamine zit niet in onze normale voeding. Als je het als voedingssupplement koopt, is dit gemaakt uit schelpen, de schilden van krabben en garnalen.
Wil je extra supplementen? Kies dan voor (multi-) vitamine supplement met daarin niet meer dan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH). Overleg ook altijd met jouw huisarts voordat je een supplement gaat gebruiken. Een teveel aan onder meer vet oplosbare vitamines, zoals vitamine A, D en K, kan nadelige effecten hebben op je lichaam. Je kunt desgewenst ook om een verwijzing naar een diëtist vragen. Die kan jouw voeding goed beoordelen op compleetheid.
Voor verdiepende informatie over onder meer de reumatische aandoeningen RA, artrose, jicht, fibromyalgie of osteoporose kun je een coaching plannen. Ook hebben we artikelen geschreven over reuma die zich richten op reuma en voeding: bewegen met reuma, leven met reuma en omgaan met reuma.